Autor jest byłym dyrektorem polskiej sekcji Radia Wolna Europa
Pomysłem zasadniczym było odejście od tradycyjnej reguły łączenia się razem według zawodu (a więc np. górnicy węglowi, stoczniowcy) i przejście do zasady regionalnej: łączymy się zgodnie z bliskością topograficzną (a więc razem wykładowcy uniwersytetu, strażnicy i sprzątaczki). Władze w terenie są bliższe członkom i ich codziennym troskom. Wszystkich łączy jedno: praca. I godność człowieka pracy.
Ta nowa zasada zafascynowała i zachwyciła Jana Pawła II. Znałem Karola Wojtyłę jeszcze z Krakowa, bo zaprosił mnie na konferencję o Zygmuncie Krasińskim i przez trzy wieczory siadaliśmy naprzeciw siebie przy kolacjach; lubił żartować. Po objęciu stanowiska dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa uzyskałem u niego specjalną (i tajną) audiencję. Obecni byli: papież, jego sekretarz ksiądz Stanisław Dziwisz, jego (i mój) przyjaciel Bohdan Cywiński i ja. Kiedy wspomniałem Solidarność (byłem oficjalnym doradcą jej Biura Zagranicznego i podziemnej Tymczasowej Komisji Porozumiewawczej), papież się rozpromienił. Ideę powiązania pracy z poczuciem ludzkiej godności (i wolności) uważał za wspaniałą. We wrześniu 1981 r. rozwinął ją w swojej encyklice „Laborem exercens". Cywiński wojażował z tą nową ewangelią po całym świecie, budząc wielkie zainteresowanie zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej.
Pomoc zagraniczna dla Solidarności była w Polsce potrzebna. Działaczy, nawet najdrobniejszych, władze PRL prześladowały i najchętniej wypychały za granicę. Wsparcie finansowe bogatej AFL-CIO, centrali amerykańskich związków zawodowych, która roztaczała opiekę nad wszystkimi związkowymi emigrantami do USA, było hojne. Uchroniło od niedostatku wiele rodzin, ale okazało się swego rodzaju pułapką. Członkom Solidarności załatwiano wizy pobytowe i bilety na samolot, a następnie wypuszczano w Amerykę bez żadnej opieki. Byli tacy, którzy od razu złapali jakieś znakomicie płatne, choć niebezpieczne zajęcia (jak czyszczenie wielkich kotłów), inni się rozpełźli, zagubili i rozpili. Statystyk nikt nie prowadził. Dla Polski zostali już straceni, a była to śmietanka ruchu związkowego.
Rozmawiałem kiedyś o tym z prof. Michałem Kleiberem, wówczas prezesem PAN: straty dla kraju wyceniliśmy na poziomie około 800 tysięcy ludzi, czyli jeszcze jednego powstania narodowego. Tyle że to powstanie nie pozostawiło po sobie żadnego podniosłego mitu, ale próżnię. Generał Jaruzelski wymóżdżył Polskę. W połowie lat 80. statystyka wykazała w kraju wyraźny spadek odsetka ludzi z wyższym wykształceniem. I to była katastrofa spowodowana przez stan wojenny, bardziej dotkliwa niż tragiczne ofiary w Lubaniu i kopalni Wujek.
